Over lande- og sjangergrenser
Hamsun i det polske teateret
DOI:
https://doi.org/10.7557/13.5653Emneord (Nøkkelord):
Knut Hamsun, Sult, polsk teater, Łukasz Witt-Michałowski, skjønnlitterær oversettelseSammendrag
Målet med denne artikkelen er å vise hvordan tekstene til Knut Hamsun reiser over lande- og sjangergrenser, nærmere sagt: hvordan hans episke tekster fungerer på de polske scenene. Artikkelen begynner med en historisk oversikt over Hamsuns verk i polsk oversettelse fra 1890-årene til dagens dato. Deretter blir en liste over alle polske dramatiseringer av romanene hans presentert og omtalt. To av forestillingene, nemlig Tangen (2005, regissert av Łukasz Witt-Michałowski) og Knut Hamsuns sult (Głód Knuta Hamsuna, 2010, gjennomført av Łukasz Witt-Michałowski og Ryszard Kalinowski) blir nærmere analysert med hensyn til tekniske løsninger anvendt i framføringene og eventuelle teaterteorier eller -tilnærminger disse løsningene har sitt opphav i. Artikkelen omtaler også mottakelse av de to forestillingene av polske teaterkritikere og anmeldere.
Referanser
Knut Hamsuns verk:
Hamsun, Knut. 1891. «Głód», oversatt av Malwina Posner. Prawda nr. 26–42.
Hamsun, Knut. 1892. Głód. Warszawa: T. Paprocki i Sp.
Hamsun, Knut. 1900. «Z ulicy», oversatt fra norsk av Józefa K[lemensiewiczowa]. Tydzień 1900, s. 19–192.
Hamsun, Knut. 1906. Włóczęga, autorisert oversettelse av Jadwiga Przybyszewska. Zło-czów: nakł. i dr. W. Zukerkandel.
Hamsun, Knut. 1902a. «Tajemne cierpienie. Nowela». Słowo polskie nr. 18.
Hamsun, Knut. 1902b. «Tajemny ból». Monitor nr. 21–22.
Hamsun, Knut. 1903. «Zagadka». oversatt av J. Klemensiewiczowa Prawda 1903, s. 446–448, 458–460.
Hamsun, Knut. 1922. Błogosławieństwo ziemi, oversatt med forfatterens autorisasjon av Czesław Kędzierski. Lwów: Wydawnictwo Polskie.
Hamsun, Knut. 1923. Głód, oversatt fra originalen av Franciszek Mirandola. Lwów: Wy-dawnictwo Polskie.
Hamsun, Knut. 1930. Pan. Wiktoja. Marzyciele, oversatt av Czesław Kędzierski. Poznań: Wydawnictwo Polskie.
Hamsun, Knut. 1935. «Wyspa wśród szer», oversatt av J. Mondschein. Okolica Poetów 135 nr. 8 s. 18.
Hamsun, Knut. 1937. «Z „Wierszy gorączkowych”» og «Miejsce pogrzebania», oversatt av Stanisław Ciesielczuk. Nowa Kwadryga 1937 s. 16–17, 59.
Hamsun, Knut. 1939. Błogosławieństwo ziemi, autorisert ovrsettelse av Czesław Kędzier-ski. Poznań: Wydawnictwo Polskie.
Hamsun, Knut. 1957. Błogosławieństwo ziemi, oversatt fra norsk av Czesław Kędzierski, med forord av Aleksander Rogalski. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie.
Hamsun, Knut. 1994. Na zarośniętych ścieżkach, oversatt av Anna Marciniakówna. Po-znań: Kantor Wydawniczy SAWW.
Hamsun, Knut. 1998. Głód, oversatt av Anna Marciniakówna. Warszawa: Świat Literac-ki.
Hamsun, Knut. 1999a. Marzyciele, oversatt av Anna Marciniakówna. Warszawa: Świat Literacki.
Hamsun, Knut. 1999b. Pan, oversatt av Anna Marciniakówna. Warszawa: Świat Literac-ki.
Hamsun, Knut. 2000. Victoria, oversatt av Anna Marciniakówna. Warszawa: Świat Lite-racki.
Hamsun, Knut. 2015. Głód, oversatt av Franciszek Mirandola. Poznań: Zysk i S-ka.
Hamsun, Knut. 2016. «Wiarołomstwo», oversatt av Paweł Urbanik. I Na północ, redigert av Paweł Urbanik og Agnieszka Knyt., 122–132. Warszawa: Karta.
Hamsun, Knut. 2019. Pan. Wiktoria. Marzyciele, oversatt av Czesław Kędzierski. Poz-nań: Zysk i S-ka.
Andre verk:
Carlson, Marvin. 2005. «Postdramatic Theatre and Postdramatic Performance». Revista Brasileira de Estudos da Presença, vol. 5, nr. 3, 577–595.
Ciesielczuk, Stanisław. 1937. «Knut Hamsun i lasy». I Teatr natury, s. 18–19. Warsza-wa: F. Hoesick.
Conner, Thomas. 2011. Eiszeit. Tankred Dorst’s Hamsun: «Alt, Taub, Und tod». Nordlit 7 (2), 1–14. doi: 10.7557/13.1920.
Dorst, Tankred. 1972. Eiszeit. Frankfurt/Main: Suhrkamp Verlag.
Irzykowski, Karol. 1929. Walka o treść. Studia z literackiej teorii poznania. Warszawa: Księgarnia F. Hoesicka.
Iwaszkiewicz, Jarosław. 1962. «Literatury skandynawskie». I Rocznik literacki 1957, s. 436–445. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
Klemensiewiczowa, Józefa. 2014. Literatura Skandynawii. Kraków: Nakładem Księgarni S.A. Krzyżanowskiego.
Knausgård, Karl Ove. 2019. «Hjemlandet». I Hjemlandet og andre fortellinger, redigert av H.K.H. Mette-Marit og Geir Gulliksen, 159–177. Oslo: Aschehoug.
Kowalska, Marzena. 2008. «Literackie serie wydawnicze w Polsce w latach 1921–1999». I Dokąd zmierzamy? Książka i jej czytelnik, redigert av Radosław Gaziński, 109–126. Szczecin: Książnica Pomorska im. Stanisława Staszica w Szczecinie.
Kowalski, Piotr. 1998. Leksykon znaki świata. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Krzysztofiak, Maria. 2012. «Vermittlungsmodell der Übersetzungen skandinavischer Li-teratur, am Beispiel der Verlagsreihe „Werke skandinavischer Autoren”». I Transkultu-relle Identität und Übersetzungsmodelle skandinavischer Literatur, redigert av Maria Krzysztofiak, 205–213. Berlin: Peter Lang.
Kapushevska-Drakulevska, Lidija. 2014. «Theatre as a Figure and a Place of Cultural Memory». Kultura, Volume 3, Number 4, 2014, s. 31–40.
Lehmann, Hans-Thies. 2006. Postdramatic Theatre, oversatt av Karen Jürs-Munby. London and New York: Routledge.
Partyga, Ewa. 2010. «Tańcząc z demonami». Teatr nr. 12/2010, 22–24.
Rem, Tore. 2014. Knut Hamsun. Reisen til Hitler. Oslo: Cappelen Damm.
Rogalski, Aleksander. 1981. Knut Hamsun. Warszawa: Czytelnik.
Saro, Anneli. 2008. «Stereotypes and Cultural Memory: Adaptations of Oskar Luts’s Spring in Theatre and Film». Trames, 2008, 12(62/57), 3, 309–318, doi: 10.3176/tr.2008.3.06.
Sokół, Lech. 1995. Witkacy i Strindberg: dalecy i bliscy. Kraków: Wiedza o Kulturze.
Stankiewicz, Witold. 1971. «Preface». I Bibliografia polskich przekładów z literatury pięknej krajów skandynawskich do roku 1969 włącznie av Ewa Suchodolska og Zofia Żydanowicz, 16–20 Poznań: Wydawnictwo Poznańskie.
Suchodolska, Ewa og Żydanowicz, Zofia. 1971. Bibliografia polskich przekładów z lite-ratury pięknej krajów skandynawskich do roku 1969 włącznie. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie.
Szymański, Jan, red. 2006. Polska–Norwegia 1905–2005. Gdańsk: Wydawnictwo Uni-wersytetu Gdańskiego.
Tunkiel, Katarzyna. 2011. «Kilka uwag o tendencjach w najnowszej norweskiej literaturze pięknej i jej obecności na rynku wydawniczym w latach 1995–2010». Studia humani-styczne AGH, tom 10/1, s. 87–102.
Witkiewicz, Stanisław Ignacy. 1923. Wstęp do teorii Czystej Formy w teatrze. Kraków: Krakowska Spółka Wydawnicza.
Elektroniske kilder:
Bernstein, Carol L. 2007. «Beyond the Archive: Cultural Memory in Dance and Theater». Journal of Research Practice, 3(2), Article M14. http://jrp.icaap.org/index.php/jrp/article/view/110/98 [lest 04.05.2020]
Biblioteka Narodowa. udatert. Katalog BN. Tilgjengelig på: https://katalogi.bn.org.pl/discovery/search?vid=48OMNIS_NLOP:48OMNIS_NLOP&lang=pl [lest 23.10.2019].
Centrum Kultury w Lublinie. udatert. Teatr Centralny. Tilgjengelig på: http://arch.ck.lublin.pl/index.php?mod=articles_category&acid=85 [lest 28.10.2019].
Encyklopedia Teatru Polskiego. udatert. Baza wiedzy – przedstwienia. Tilgjengelig på: http://www.encyklopediateatru.pl/sztuki/wyszukaj?search=&premiere=&author=Hamsun [lest 23.10.2019].
Głód Knuta Hamsuna. 2010. Teaterprogram tilgjengelig på: http://www.e-teatr.pl/pl/programy/2013_12/61774/glod_knuta_hamsuna__scena_prapremier_lublin_2010.pdf [lest 25.10.2019].
Guderian-Czaplińska, Ewa. 2017. «Opis przedstawienia». Endyklopedia Teatru Polskie-go. Tilgjengelig på: http://www.encyklopediateatru.pl/przedstawienie/55629/sen [lest 07.05.2020].
Józefczyk, Grzegorz. 2010. «Teatralny projekt polsko-norweski. ?Głód” na Noc Kultu-ry». Gazeta Wyborcza Lublin, 2. april 2010. Tilgjengelig på: https://lublin.wyborcza.pl/lublin/1,35637,7718229,Teatralny_projekt_polsko_norweski___Glod__na_Noc_Kultury.html [lest 25.10.2019].
Kondrasiuk, Grzegorz. 2010. «„Głód Knuta Hamsuna”. Terytoria niepewne». Gazeta Wyborcza Lublin, 7. juni 2010. Tilgjengelig på: http://encyklopediateatru.pl/artykuly/95866/glod-knuta-hamsuna-terytoria-niepewne [lest 25.10.2019].
Mazuś, Agnieszka. 2017. «Napędza mnie zazdrość». Dziennik Wschodni nr. 243/15/17-12-17 Tilgjengelig på: http://www.encyklopediateatru.pl/artykuly/252500/lukasz-witt-michalowski-napedza-mnie-zazdrosc [lest 25.10.2019].
Lov om opphavsrett til åndsverk mv. (åndsverkloven). Tilgjengelig på: https://lovdata.no/dokument/NL/lov/2018-06-15-40#KAPITTEL_1 [lest 24.10.2019].
Olczyk, Agnieszka. 2006. Hamsun a la Witkacy. Didaskalia nr. 70/12.05. Tilgjengelig på: http://www.encyklopediateatru.pl/artykuly/20875/hamsun-a-la-witkacy [lest 23.10.2019].
Scena InVitro, Lublin. udatert. http://scenainvitro.pl/historia/ [lest 25.10.2019].
Statistisk sentralbyrå. 2018. 14 prosent befolkning er innvandrere. Tilgjengelig på: https://www.ssb.no/befolkning/artikler-og-publikasjoner/14-prosent-av-befolkningen-er-innvandrere [lest 23.10.2019].
Teatr im. Stanisława Ignacego Witkiewicza, Zakopane. udatert. http://www.witkacy.pl/teatr/o-teatrze-witkacego [lest 25.10.2019].
Underskog.no. 2010. Knut Hamsuns Sult - gjestespill fra Teatr Centralny, Lublin. Til-gjengelig på: https://underskog.no/kalender/66876_knut-hamsuns-sult-gjestespill-fra-teatr-centralny-lublin/forestilling/97908 [lest 28.10.2019].
Ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych. Tilgjengelig på: http://www.prawoautorskie.pl/ustawa-o-prawie-autorskim [lest 24.10.2019].
Wydawnictwo Poznańskie. 2018. Powrót Serii Dzieł Pisarzy Skandynawskich! Tilgjenge-lig på: http://www.wydawnictwopoznanskie.com/PL-H40/wydarzenia/207/powrot-serii-dziel-pisarzy-skandynawskich.html [lest 23.10.2019].
Nedlastinger
Publisert
Hvordan referere
Utgave
Seksjon
Lisens
Opphavsrett 2020 Karolina Drozdowska
Dette verket er lisensiert under Creative Commons Attribution 4.0 International License.
